Onuitputtelijk of overbevist?

Enkele kleine traditionele vissersvaartuigen op het strand van Mariakerke-Oostende omstreeks 1900 © Desnerck (1974)
Uit Beeldbank Wetenschatten
Lange tijd was het ondenkbaar dat de visserij een merkbare invloed kon hebben op de rijkdommen die de oceaan biedt. Schepen bleven toen dicht bij de kust. Doorheen de geschiedenis werd er door vissers soms melding gemaakt van een achteruitgang van de vangsten na intense bevissing of na het invoeren van nieuwe vistechnieken, maar er waren altijd wel elders nieuwe rijke visgronden te vinden. Ook was de vraag naar vis oorspronkelijk klein. Zonder koel- of vriestechnieken kon men vis niet efficiënt bewaren, en was het moeilijk om verse vis tot in het verre binnenland te krijgen.
Eind 19de eeuw veranderde alles voorgoed. Zeilschepen werden vervangen door stoomschepen en later door dieselschepen. Daardoor werd het vissen grootschaliger en zeer winstgevend. Door de kracht van de motoren kon men grotere sleepnetten gebruiken, en op ruwere zeebodems werken waar dit voorheen voor zeilschepen niet mogelijk was. Betere navigatietechnieken zorgden ervoor dat schepen verder van hun thuishaven konden vissen. Het invoeren van echolocatietechnieken zorgden ervoor dat de visscholen makkelijk te traceren waren. Vissersschepen werden steeds sneller, veiliger, groter en krachtiger, en de vangsten stegen spectaculair. Dankzij betere bewarings- en transportmethodes kon ook het binnenland van vis worden voorzien. Vis veranderde van een product voor kustbewoners (of een luxeproduct voor de rijken) naar een toegankelijke voedselbron van voeding voor iedereen.
Vandaag is de omvang van de wereldwijde vissersvloot voorbij haar maximum. Er zijn teveel schepen voor de resterende vis. De competitie in de visserij is zo groot dat de winst van individuele schepen sterk verkleind is. Slechts weinig vissers kunnen winst maken zonder overheidssubsidies. Er werd veel geïnvesteerd in gigantische schepen, waarvan achteraf bleek dat ze hun kostprijs maar met moeite kunnen terug verdienen. Ter illustratie, met de netten van de grotere Spaanse en Japanse visserstrawlers kan men de Titanic omspannen..
Supertrawlers maken het ook mogelijk om ver en lang op zee te blijven. Dat deze vissersvaartuigen steeds verder van de kusten op de ‘high seas’ en in diepzeegebieden vissen, maskeert een ander onderliggend probleem. Waarom kunnen vissers onvoldoende vis dicht bij huis vinden? De zee was toch onuitputtelijk?!

De vissersschepen van de grotere visserijnaties zijn zo krachtig dat ze netten kunnen voortslepen die 7 boeing’s kunnen omspannen.