Kabeljauw in het nauw

Aanvoer van kabeljauw in de Belgische havens © Een eeuw zeevisserij in België/VLIZ
Intensieve bevissing heeft een grote impact op vispopulaties en het milieu. Er bestaan nagenoeg geen gegevens over hoe groot de commerciële vispopulaties waren, voordat de mens met de zeevisserij startte in de middeleeuwen of voordat de industriële visserij zich ontwikkelde. Gelukkig hebben visserijbiologen uit aanlandingsstatistieken heel wat kennis over de grootte van commerciële visstocks doorheen de tijd kunnen afleiden.
Zo leverde speurwerk in de Belgische aanlandingsstatistieken (1929-2000) een jammerlijke conclusie op: de totale aanvoer van vis in de Belgische havens was op het eind van de 20ste eeuw nog slechts een kwart van wat er eind de jaren 1940 werd opgevist. Na een gouden periode eind jaren 1960 zorgde een teveel aan schepen voor een daling van de vangsten.
Ook aan de andere zijde van de Atlantische Oceaan ging de kabeljauwvisserij achteruit, maar in een veel ergere graad. De visgronden in New England en Canada waren ooit zo rijk aan kabeljauw dat het voor de Europese en Russische vissers de moeite loonde heen en terug te varen. Engelse vissers verklaarden zelfs dat de vissen in de weg zaten om gemakkelijk te kunnen roeien met hun sloep. In de jaren 1960 kwamen er gigantische investeringen in grote vissersschepen en de vangst steeg tot recordhoogtes. Er werden door de overheid geen maatregelen genomen om de visserij te beperken omdat dit een impact zou hebben op de werkgelegenheid in de ganse regio. Nauwelijks 30 jaar later waren de bestanden permanent ingestort en de legendarische Grand Banks bleken compleet leeg gevist. Een groot deel van de lokale bevolking leefde er van de visserij, en het instorten ervan had een sociale bloedbad tot gevolg. Tot op heden is de populatie kabeljauw nog steeds niet herbevolkt als voorheen. Niet alleen kabeljauw draagt de gevolgen, maar het ganse ecosysteem blijkt overhoop gehaald. Het wordt nu overheerst door ongewervelden (waarvan de aantallen vroeger onder bedwang werden gehouden door de kabeljauw).
Een kabeljauw is pas geslachtsrijp vanaf 4 à 6 jaar. Hoe ouder een kabeljauw wordt, hoe meer eitjes ze produceren. Bijgevolg bestaat een gezonde populatie kabeljauw uit heel wat oudere dieren, wat bij te sterke bevissing niet meer mogelijk is.

Bloeiende kabeljauwvisserij voor de Oost-Canadese kusten vóór 1960 © U.S. Fish Commission