Viskweek als oplossing?
Offshore visboerderijen in La Spezia (IT) © Federico Rostagno
Kunnen we dan geen vissen kweken in plaats van ze op te vissen? De aquacultuur van zoetwatersoorten is relatief eenvoudig, en viskweekvijvers bestaan daarom al sinds de oudheid. Voor zoutwatersoorten is het kweken moeilijker en het lukt maar voor enkele soorten zoals zalm, tarbot en kabeljauw. Het merendeel van de zeevissen laat zich immers niet zomaar onder artificiële omstandigheden dwingen tot voortplanting. Ze vereisen specifieke (chemische en voedsel-) condities die we soms moeilijk kunnen nabootsen. Gezien het voor veel soorten dus moeilijk is om ze vanaf de eerste levensfase te kweken, komt mariene aquacultuur vaak neer op vetmesterij. Vislarven of jonge exemplaren worden in het wild gevangen worden en bijgevoederd tot ze groot en eetbaar zijn (bvb. paling en tonijn). Het kweken van wieren, schelp- en schaaldieren lukt wel al goed, maar er is momenteel nog onvoldoende kennis en technologie beschikbaar om met aquacultuur de zeevisserij te vervangen. Een ander probleem waar nog moet aan gewerkt worden, is de voeding van de kweekvissen. De meest waardevolle soorten zijn carnivoren. Die moeten gevoed worden met vismeel of vis, nog steeds afkomstig uit zee. In zekere zin verschuift aquacultuur hier dus het probleem. Zolang de eiwitten die gekweekte vissen nodig hebben uit de wilde visvangst komen, is aquacultuur geen duurzame oplossing om de overbevissing tegen te gaan. Ook is het zo dat in de intensieve viskweek de dieren vatbaarder zijn voor ziektes en parasieten, waardoor vaak medicijnen en pesticiden moeten worden toegepast. Ontsnappingen van sterk gedomesticeerde dieren kunnen ook een probleem vormen voor de wilde populaties. Het overschot aan voeding en de afvalstoffen van de kweekvis vormen een bedreiging voor het milieu. Men denkt daarom steeds meer aan gesloten kweeksystemen op land, waarbij men de volledige controle heeft.
Maar desondanks deze kanttekeningen, heeft aquacultuur een enorm potentieel. Zo is het interessanter om schelpdieren en vissoorten te kweken die kunnen gevoed worden met plantaardig materiaal. Biotechnologen zoeken momenteel druk naar methoden om de essentiële vetzuren uit het vismeel en de visolie te vervangen door producten uit microalgen. Net zoals in de landbouw werkt men verder aan de domesticatie van vissoorten. Deze worden bijvoorbeeld genetisch geselecteerd op snellere groei, waardoor minder voeding nodig is, of op een hogere ziekteresistentie, waardoor minder antibiotica nodig is.
Het aandeel van de aquacultuur steeg de voorbije decennia gestaag © naar FAO 2009