Invasieve en andere vervelende soorten
De Amerikaanse ribkwal is in onze waters gesignaleerd © Misjel Decleer
Wanneer soorten zich buiten hun natuurlijke verspreidingsgebied begeven, kunnen ze in het nieuwe ecosysteem heel wat schade aanrichten. Hoewel het merendeel van de exotische of uitheemse soorten geen probleem vormen, bestempelen we sommige exoten als invasieve soorten. Sommigen exoten roeien de inheemse soorten volledig uit door met hen in competitie te treden voor de beschikbare plaats en voedsel. Anderen brengen vreemde parasieten en virussen mee waar inheemse soorten zich niet tegen kunnen verweren.
Indringers in een ecosysteem hoeven niet groot en gemeen te zijn om schade aan te richten. Schijnbaar onschuldige kleine ribkwalletjes (tot max 12 cm groot) zijn in staat om een hele visserij van de kaart te vegen. De Amerikaanse ribkwal (Mnemiopsis leidyi) is zo'n beruchte rover van dierlijk plankton, viseieren en vislarven. In de jaren 80 maakte hij het in de Zwarte Zee al te bont door het hele ecosysteem te vernietigen. Daar was een zeer succesvolle commerciële ansjoviskwekerij, die hierdoor in elkaar is gestort. Deze veelvraat belandde vermoedelijk in de Zwarte Zee door mee te reizen met het ballastwater van vrachtschepen. Ribkwallen zijn zo succesvol omdat ze zich gemakkelijk aan een nieuwe leefomgeving aanpassen én aan zelfbevruchting doen. Eén enkele ribkwal kan zo aanleiding geven tot een explosieve groei van de populatie. Niet verwonderlijk dus dat de Amerikaanse ribkwal als een echte pestsoort wordt aanzien. Intussen is hij ook al in Belgische wateren en havens gesignaleerd en wist hij zich in vier jaar over het ganse kustgebied te vestigen. Kennelijk ondervindt hij geen al te grote hinder van onze koude winters. Vooral halfgesloten zeeën (zoals de Noordzee en Oostzee) zijn vatbaar voor plagen van kwallen.
Wanneer kwallen in grote getallen in het kustwater aanwezig zijn, brengen ze niet alleen schade toe aan de vispopulaties en het ecosysteem, maar kunnen ze daarnaast industriële installaties die zeewater gebruiken blokkeren. Grote groepen vervelende kwallen maken het strand en zwemwater zeer onaangenaam, met alle gevolgen voor het toerisme. Ook nog kunnen kwallen kunnen de stabiliteit van vissersschepen in gevaar brengen wanneer ze de netten te zwaar beladen.

De kwallenpest