Zee-apotheek
De paarse zee-egel (Strongylocentrotus purpuratus) staat genetisch verrassend dicht bij de mens en is aldus een interessante modelsoort in de mariene biotechnologie (c) NOAA
De farmaceutische industrie haalt steeds meer bruikbare moleculen uit de oceaan. Daarmee kan ze ziekten die bij de mens voorkomen, gaande van diabetes, kanker, Parkinson, spierziekten, blindheid tot onvruchtbaarheid bestrijden. Tot de uitgebreid geteste en goedgekeurde medicijnen hoort bv. Prialt®. Deze pijnstiller bevat ziconotide, dat uit het sterke gif (conotoxine) van de vleesetende kegelslak werd geïsoleerd. Ook andere zeeslakken bezitten waardevolle neurotoxines (stoffen die op het zenuwstelsel inwerken) die chronische pijn kunnen verdoven.
Naast organismen met nuttige eigenschappen zijn er ook modelsoorten met een genoom dat verrassend veel op dat van de mens gelijkt en die als proefdier kunnen ingezet worden. Neem bv. de paarse zee-egel, ondanks zijn eenvoudige voorkomen hebben ze een heel arsenaal aan speciale eiwitten die ziekten opsporen en giftige chemicaliën afweren. Wij hebben deze eiwitten ook, maar in een kleiner aantal. Onderzoek naar hun immuunsysteem kan tot nieuwe doorbraken leiden in de geneeskunde.
In het kankeronderzoek blijkt o.a. de kwal veelbelovend te zijn. Extracten uit de kwal Cotylorhiza tuberculata kunnen kankercellen vergiftigen. Ook sponzen hebben bijzondere eigenschappen. Er bestaan zo’n 7000 soorten sponzen in zee. Velen onder hen geven giftige stoffen af om vijanden op een veilige afstand te houden en om lichaamsvreemde bacteriën en schimmels te bestrijden. Bij maar liefst tien procent van de geteste sponzen blijken deze bioactieve stoffen ook geschikt te zijn voor medische toepassingen. Helaas is het zo dat sponzen en ook andere zeedieren moeilijk te kweken zijn. Dat is een van de redenen waarom de ontwikkeling van de meeste medicijnen in de testfase blijft hangen.
Acyclovir is de synthetische versie in het middel Zovirax ® van de werkzame stof spongothymidine, gewonnen uit de Caribische spons (Tectitethya crypta), een actieve virusremmer die de vermenigvuldiging van het koortslipvirus (Herpes simplex) en zona of waterpokken bij volwassenen bestrijdt.