Niet alleen dicht bij de top van de Mount Everest werden resten van mariene fossielen gevonden, dergelijke vondsten zien we ook op andere gebergten. Over het hoe en waarom is jarenlang gemijmerd en gediscussieerd, de verklaring ligt niet bepaald voor de hand. Niemand kon zich voorstellen dat bergen maar een beperkt bestaan hebben, dat ze ontstaan en terug eroderen over de loop van miljoenen jaren. Vanuit het standpunt van een 80-jarig mensenleven is er weinig dat zo standvastig en onveranderlijk lijkt als een berg…

 

Vandaag kennen we het mechanisme achter de vorming van gebergten, continenten en oceanen. Structuren in het aardoppervlak ontstaan door de beweging van tektonische aardplaten met daarop oceaankorst of continentale korst. Ze bevinden zich in de bovenste 100km van de aarde (lithosfeer). De platen ‘drijven’ onnoemelijk traag op een taaie, maar vervormbare laag (de mantel of asthenosfeer) naar elkaar toe, van elkaar weg of ze schuren tegen elkaar. Op deze plaatgrenzen krijgen we aardbevingen en vulkanisme.
Moeilijk voor te stellen? Denk maar aan aardkorst als een groot tafelkleed dat rond de aarde ligt. Duw eens tegen het tafelkleed: je krijgt plooien, net zoals de aardkorst en alle gesteenten erop kunnen door botsingen geplooid worden.

 

Het heeft lang geduurd voordat knappe koppen op aarde deze theorie hadden gevonden. Toen in 1915 de Duitse onderzoeker Alfred Wegner (1880–1930) zijn theorie van de ‘continentendrift’ publiceerde, was er veel ongeloof vanuit de wetenschappelijke gemeenschap, ondanks harde bewijzen uit de paleoklimatologie. Zo toonde Wegner aan dat steenkool in Europa ontstaan was uit tropische planten die op dat ogenblik niet in het Europa voorkwamen. Verder wees hij erop dat de continenten aan weerszijden van de Atlantische Oceaan verdacht goed als een puzzel in elkaar passen en dat identieke fossielen op verschillende continenten terug te vinden zijn. Een wetenschappelijk aanvaardbare verklaring waarom de tektonische platen bewegen ontbrak in zijn theorie, en dus werd ze afgevoerd. Pas nadat Wegner omkwam tijdens een wetenschappelijke expeditie op Groenland, werd de mysterieuze motor achter het bewegen van de aardplaten gevonden, en nog wel op de bodem van de oceaan. Deze ontdekking zorgde voor een ongeziene omkeer in de gedachtewereld van alle aardwetenschappers.